بررسی نقش اکسید نیتریک در تحمل به خشکی ماش (Vigna radiata L.)

خشکی یکی از مهمترین عوامل نامساعد محیطی است که تولید محصولات زراعی را محدود می­کند. اکسید نیتریک به‌عنوان یک مولکول پیام­رسان در واکنش گیاه به تنش­های محیطی مشارکت دارد. لذا به‌منظور بررسی اثرات این ماده در تحمل به تنش خشکی ماش رقم پرتو آزمایشی مزرعه­ای در سال 1394 در جنوب تهران اجرا شد. این تحقیق به صورت طرح بلوک­های کامل تصادفی با 9 تیمار و 4 تکرار انجام گرفت. در این آزمایش از محلول سدیم نیتروپروساید به عنوان ماده رها کننده اکسید نیتریک استفاده شد. تیمارها شامل شاهد، تنش خشکی، تیمار بذر، محلول­پاشی در مرحله رویشی، محلول­پاشی در مرحله زایشی، تیمار بذر + محلول­پاشی در مرحله رویشی، تیمار بذر + محلول­پاشی در مرحله زایشی، محلول­پاشی در مراحل رویشی و زایشی و تیمار بذر + محلول­پاشی در مراحل رویشی و زایشی بود. نتایج نشان داد که در اثر تنش خشکی بر فعالیت آنزیم­های آنتی اکسیدان سوپر اکسید دیسموتاز، کاتالاز و اسکوربات پراکسیداز و همچنین غلظت مالون دی آلدئید و پرولین اضافه شد، اما محتوی نسبی آب، شاخص سبزینگی، شاخص سطح برگ و عملکرد دانه کاهش یافت. با این وجود، کاربرد سدیم نیتروپروساید از طریق افزایش بیشتر فعالیت آنزیم­های آنتی اکسیدان و تجمع پرولین، موجب کاهش مالون دی آلدئید و بهبود محتوی نسبی آب، شاخص سبزینگی، شاخص سطح برگ و در نهایت عملکرد دانه تحت تنش خشکی شد. بین تیمارهای کاربرد سدیم نیتروپروساید، تیمار ترکیبی ­تیمار بذر + محلول­پاشی در مراحل رویشی و زایشی موثرتر بود، اگرچه با چند تیمار دیگر از جمله محلول­پاشی در مرحله زایشی تفاوت معنی­داری نداشت. با توجه به این یافته­ها، کاربرد اکسید نیتریک می­تواند به عنوان روشی مفید جهت بهبود تحمل به تنش خشکی ماش توصیه شود.